PHP Nedir? Nasıl Kullanılır?

PHP nedir? PHP nasıl kullanılır? PHP ile neler yapılır? Bu gibi soruların cevabını siz değerli okurlarımız için cevaplıyor olacağız.

PHP, günümüzün en önemli web tasarım dillerinden birisi. PHP programlama dili ile beraber kullanıcılar, istediği tarzda bir web uygulaması geliştirebiliyor. Bu uygulamalar arasında forum, haber, oyun, portal veya blog sitesi gibi yazılımlar yer alıyor. Web programlamanın en önemli topluluklarından birini oluşturan PHP hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.

Web Tasarımda En Çok Kullanılan Dil

PHP nedir? Bu soruya geçmeden önce biraz web tasarım dillerinden söz edelim. Web tasarım, pek çok dil ile üretilebilmekte. Bu diller arasında JavaScript ve ASP.NET, PHP ile beraber dikkat çeken diller arasında. JavaScript her ne kadar liderliği elinde bulundursa da web tasarım açısından PHP, en çok kullanılan dil olmakta. JavaScript, web tasarım dışında masaüstü uygulama ve sunucu alanında da kullanılıyor.

PHP Nedir?

PHP, web tabanlı uygulama geliştirmek için kullanılan bir programlama dili. Zend motorunu kullanan PHP, bu şekilde kodları derliyor. PHP’nin açılımı ise “PHP: Hypertext Preprocessor” olarak geçiyor. 1995 yılından bu yana geliştirilen yazılım dili, en son olarak PHP 8.2.4 sürümüne yer verdi. En güncel sürümler ile kullanıcıların güvenli bir programlama dili kullanmasını sağlayan PHP’nin C dili ile geliştirildiğini de açıklayalım.

PHP hakkında açıklanması gereken bir diğer bilgi kurucusu olmakta. PHP’nin kurucusu Rasmus Lerdorf. Aslına bakarsak Rasmus’un amacı PHP’yi kendine özel geliştirmekti. Yani dinamik sayfalar oluşturup bunları ziyaretçilere açmaktı. Güzel bir şekilde gelişen PHP, sonrasında herkesin kullanımına açık hale geldi. 90’lı yıllardan bu yana yer alan ve halen gelişimini sürdüren yazılım dili, güvenliğe ve yeniliklere büyük önem gösteriyor.

PHP ve JavaScript, yapı açısından birbirine benzeyen 2 dil. Bu 2 dili web üzerinde birbirinden ayıran en önemli kriter sunucu. JavaScript, web sayfası üzerinde çalışırken PHP, arka planda yani işletim sisteminde bir sunucu üzerinde görev yürütüyor. Tabii JS’nin Node.JS gibi yazılımlarla arka planda çalışabileceğini hatırlatmak gerekiyor.

PHP Tarihi

“PHP nedir?” sorusunun yanı sıra PHP’nin tarihini de bilmek lazım. PHP’nin kökenine inmek için 90’lı yılların başına kadar gitmek gerekiyor. 90’ların başında web siteleri web 1.0 döneminde statik sayfalarla hizmet sunuyordu. Yani sunucudan kullanıcıya veri gönderiliyordu fakat kullanıcıdan sunucuya veri aktarımı yapılamıyordu. Bunun üzerine Rasmus Lerdorf isminde yazılımcı, PHP benzeri bir dil kodlama kararı aldı. Amacı, web sayfalarına dinamiklik katmaktı. Üretilen sistemin adı ise PHP/FI yani “Kişisel Ev Sayfaları / Form Yorumlayıcı” oldu.

Kendisi için geliştirdiği bu sistemin ilk amacı kullanıcılardan geri dönüş almaktı. Bunun için form yapısı kullanılıyordu. 1995 yılına gelindiğinde yazılımın PHP Tools adında yayınlanması kararı alındı. Bu adla yayınlanan uygulama, hız kesmeden gelişmesini sürdürdü.

90’lı yılların sonuna doğru ise PHP dilinin derleme motorunda güncelleme kararı alındı. Zend motoruna geçen ekip, yeni derleme yazılımı sayesinde daha iyi bir hizmet sağlamaya başlamış oldu. Bu da PHP’nin kalitesini arttıran bir hamle olarak tarihe geçti. Zend Engine, günümüzde gelişerek halen kullanılıyor. Bu motorla alakalı şu bilgiyi de verelim. Derleme aracı, bir sayfa güncellendiğinde anında derleme yaparak sayfanın yenilenmesini sağlıyor. Bu sayede PHP sunucusunun yeniden başlamasına gerek olmuyor.

PHP ile Neler Yapılır?

PHP, web sitesi geliştirenler için birçok olanağı sunan bir yapı. Bunlar arasında form toplama, çerez ekleme, oturum açma ve veritabanı işlemleri gibi çeşitli fonksiyonlar yer alıyor. Bu fonksiyonların birleşimi ile forum, blog veya çok oyunculu oyun gibi uygulamalara yer verilebilmekte.

PHP, temelde 3 farklı stilde kodlamayı destekliyor. Bunlardan birisi geleneksel olarak kabul edilen web sayfası geliştirme. PHP, kodları sunucu tarafında yani arka planda yönetir. Ön planda ise HTML, CSS ve JS kodları görünür. PHP’den çıkan sonuç, ekrana yansır. Örnek olarak veritabanından veri çekilirken bu veri, arka planda işlenir. Ön planda ise gelen veri gösterilir. Özetle bu stili dinamik web sayfası geliştirme olarak açıklayabiliriz.

Bir diğer kodlama tarzı komut satırı üzerinden kodlama. PHP’nin kurulu olduğu dizinde PHP uygulaması bulunur. Bu uygulamanın amacı PHP üzerinden komut yürütmektir. Örneğin zamanlanmış görevler yürütmek için bu yazılım kullanılır. İnsanlar, belirli bir PHP sayfasını çalıştırarak birçok görev gerçekleştirir. Sonuç olarak PHP, komut satırı üzerinde de çalışıyor.

PHP’nin öne çıkan bir diğer kullanım alanı masaüstü uygulaması geliştirmek. Kulağa belki biraz tuhaf gelebilir fakat PHP ile masaüstü yazılımı da geliştiriliyor. Masaüstü uygulama desteği varsayılan olarak kurulu dosyalar arasında yer almaz. Bunun için bir eklenti kurmak gerekir. Bu eklentinin yardımıyla PHP kodlayarak masaüstü eklentisi geliştirilir.

PHP Özellikleri

PHP nedir? Bu sorunun dışında PHP’nin özelliklerine de değinmek gerekiyor. PHP, sunduğu pek çok özellik ile bizlerin karşısına çıkıyor. Bunlardan birisi fonksiyon sistemi. PHP ile beraber fonksiyon oluşturmak ve kullanmak mümkün. Fonksiyonlar, belirli bir sayfa üzerinden hizmet sunar. Eğer sayfa başka bir sayfadan çekilirse de fonksiyon kullanılabilir olur.

PHP’de fonksiyon sisteminin yanı sıra sınıf sistemi de bulunuyor. Sınıf sistemi, daha düzenli kod yazmak için varlığı geliştirilen bir yapı. Bu yapı sayesinde sınıflandırma yapılabiliyor. Ayrıca nesne tabanlı programlama da sağlanıyor. Örneğin bir oyun geliştirdiğinizi varsayalım. “Araba.php” sınıfı oluşturun. Dosya içerisinde arabanın özellikleri ve bazı fonksiyonlar yer alsın. Bu sınıf sayesinde birden fazla araba oluşturulabiliyor. Bu da ayrı ayrı nesnelere imkan tanıyor.

PHP’nin öne çıkan özellikleri arasında dosya içerisine HTML, CSS ve JS kodu ekleme imkanı bulunması yer almakta. Yazılımcılar, 2 farklı türde front-end kodlar ekleyebiliyor. Bunlardan birisi PHP etiketini kapatıp eklemek. Sonra tekrar PHP etiketi açmak. Bir diğer yöntem ise “echo(“Test”);” gibi yöntemlerle HTML etiketleri eklemek. Özetle PHP, bu gibi ifadeleri de destekliyor.

PHP’nin sunduğu bir diğer özellik içe aktarma olanağı. Yazılım geliştiricilerin en büyük nimetlerinden birisi bir dosyayı içe aktarmak veya kütüphaneyi dosyaya bağlamak. PHP için de bu imkan sunuluyor. Bunun için pek çok yöntem var. En popülerleri arasında “include(“Session.php”);” fonksiyonunu gösterebiliriz. Bu fonksiyonun amacı, farklı bir PHP dosyasını açık dosyaya entegre etmek. Bu sayede içe aktarılan dosyadaki kodlar ve fonksiyonlar, burada da kullanılır.

PHP’nin daha sayılabilecek birçok özelliği mevcut. Diğer özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Dosya sistemi
• Veritabanı yönetimi
• Oturum ve çerez yönetimi
• Küresel değişkenler
• Form toplama ve işleme
• Dosya yükleme
• Komut satırı kullanma
• Önbellek yönetimi
• Şifreleme
• Görsel işleme

PHP Nasıl Kurulur?

PHP kurmanın birçok yolu var. Bunlardan birisi Apache2 sunucusunu kurmak. Linux kullananlar “sudo apt-get install apache2” yazarak PHP kullanmaya hemen başlayabiliyor. Tavsiyemiz hazır yapılandırmaya sahip Windows için XAMPP, Linux için LAMPP kurmak. Kurulum sonrasında “localhost” yazarak web sayfasına ulaşılıyor. Kurduktan sonra varsayılan web dizinine giderek “*.php” dosyası oluşturulmalı. Bu adımın ardından kod yazmaya başlanmalı. XAMPP yardım belgelerine ulaşarak detaylı bilgi alabilirsiniz.

PHP’nin Avantajları ve Dezavantajları

PHP’nin pek çok avantajı ve dezavantajı vardır. PHP’nin bazı ayrıcalıklarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• PHP, yapısı gereği kolaylıkla öğrenilen bir programlama dili.
• Bu dil ile beraber destek almak oldukça kolay. Çünkü geniş bir topluluğa sahip.
• Bu yazılım dili ile birlikte hızlı uygulama geliştirilebiliyor. Çünkü dosya güncellendikten sonra otomatik derleme yapılıyor.
• Güncellendiği için güvenli bir kodlama dili.
• Hızlı sonuç verdiği için performansı ve verimliliği yüksek.

PHP’nin bazı dezavantajları:

• Temeli düzgün olmayan bir proje büyüdükçe karmaşıklaşır. Bundan dolayı altyapıyı güzel kurmak gerekir.
• Güncelleme sonrası uyumlu olmayan kodlarla karşılaşılabilir. Bu kodların tekrar gözden geçirilmesi gerekir.
• Güzel kodlanmadığında güvenlik açıkları ve performans sorunları görülebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

“PHP nedir?” sorusu dışında PHP hakkında sorulan pek çok soru mevcut. Bu soruları sizler için detaylıca cevapladık.

PHP ücretsiz mi?

PHP’nin ücretsiz bir dil olup olmadığı merak edilen bir şey. PHP, ücretsiz bir şekilde kullanılıyor. Kullanıcılar, bu dili kullanırken herhangi bir ek ücret ödemez.

Önce HTML mi PHP mi öğrenilmeli?

PHP öğrenmeye başlamadan önce yapılması gereken bazı şeyler bulunur. Bunlardan birisi HTML öğrenme gereksinimi. HTML ile beraber CSS ve JS dilinden de yararlanmak gerekiyor. Bu 3 dili öğrendikten sonra PHP kullanılması tavsiye ediliyor.

PHP ile site yapılır mı?

PHP’nin temel amacı site geliştirmek. Geliştiriciler, PHP’yi kullanarak hayalindeki web sitesini kodlayabiliyor. Bunun yanı sıra PHP ile masaüstü uygulaması geliştirmek için de bazı seçenekler yer alıyor. Tabii yazılım dilinin temel amacı web uygulaması yazmak.

JavaScript ve PHP farkı neler?

PHP ile JavaScript arasındaki en önemli fark sunucu. Aslına bakarsak ikisi de dinamik web sayfası sunuyor. PHP, arka planda sunucu ile beraber çalışır. Bu, onun zamanlanmış görevler gibi hizmetler sunabilmesine imkan tanır. JavaScript ise web sayfası yüklenirken ve web sayfası açıkken çalışır.